تأثیر آموزش و دانش در رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی ایران

چکیده در سال های اخیر کشور در زمینه آموزش کشاورزی رشد قابل توجهی را (حداقل از بعد کمیت) تجربه کرده است. سوال این است که چقدر این آموزش ها توانسته یا می تواند بر ارتقای ارزش افزوده بخش کشاورزی تاثیر داشته باشد. و همچنین با توجه به رشد روزافزون جمعیت و افزاش تقاضا برای مواد غذایی و همچنین، با توجه به محدودیت های عوامل تولید، براساس مدل های رشد درون زا، بهترین راه افزایش عملکرد در هکتار بخش کشاورزی عبارت است از توجه به فعالیت های تحقیق و توسعه، جذب سر ریز تحقیق و توسعه شرکای تجاری، و افزایش هزینه های آموزش و ترویج از این رو، مطالعه حاضر در قسمت اول به بررسی متغیرهای دانش (تأثیر انباشت هزینه های تحقیق و توسعه داخلی و خارجی، انباشت هزینه ترویج و آموزش) بر رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی طی سال های 1360 تا 1390 و در هدف در قسمت دوم این مطالعه بررسی تاثیر آموزش بر ارزش افزوده بخش کشاورزی می باشد. بدین منظور با استفاده از داده های سرشماری عمومی کشاورزی در سال 1392 برای استان های مختلف، تاثیر چند عامل از جمله آموزش بر ارزش افزوده بخش کشاورزی بررسی شد. برای اندازه گیری نقش آموزش (سرمایه انسانی) از چهار شاخص استفاده شده است. نسبت افراد با سواد به کل بهره برداران، نسبت بهره برداران با مدرک فوق دیپلم و بالاتر رشته های کشاورزی به بهره برداران، نسبت بهره برداران با مدرک فوق دیپلم و بالاتر رشته های غیرکشاورزی به بهره برداران باسواد و یک شاخص وزنی بر اساس تعداد سال های تحصیل بهره برداران. نتایج مطالعه بیانگر تأثیر اندک انباشت تحقیق و توسعه داخلی و انباشت تحقیق و توسعه خارجی بر رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی است؛ تأثیر ضریب متغیر انباشت هزینه ترویج و آموزش کشاورزی بر رشد ارزش افزوده این بخش نیز معنی دار معکوس دارد، در حالی که ضریب متغیرهای سنتی تولید (انباشت سرمایه مادی و نیروی کار) معنی دار است و همچنین در بررسی تاثیر متغیرهای آموزش بر ارزش افزوده بخش کشاورزی هر چهار شاخص از برازش مدل خوبی برخوردار بودند و شاخص سرمایه انسانی در تمامی رگرسیون ها به جز در رگرسیون سوم معنی دار بودند و همچنین نتایج بر تاثیر آموزش بر ارزش افزوده بخش کشاورزی حکایت می کند. کلید واژه ها: آموزش، بخش کشاورزی، ارزش افزوده، مولفه های دانش، سرمایه انسانی، تحقیق و توسعه